Gốm Chu Đậu – Mang hồn đất Việt
Gốm Chu Đậu (Hải Dương) có từ thời Lý, Trần, Lê, Mạc với đỉnh cao hưng thịnh vào thế kỷ XV – XVII. Nó thuộc dòng gốm mỹ nghệ cao cấp Việt Nam và quốc tế. Sau 500 năm thất truyền, hiện gốm Chu Đậu đang hồi sinh và phát triển, dần trả lại một chương trong kho tàng di sản nghệ thuật văn hóa vô giá tưởng chừng như đã vĩnh viễn mất đi.
Gốm Chu Đậu với kiểu dáng tự nhiên, men sáng, hoa văn họa tiết dung dị, men trắng ngà, xanh lam, tam thái thể hiện đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam mang một phong cách gốm thuần chất Việt, với những nét bút tài hoa đã phản ánh trung thực nền văn minh của châu thổ sông Hồng. Nhiều hiện vật gốm cổ được lưu giữ ở Việt Nam và trên 46 bảo tàng danh tiếng trên thế giới.
Hai sản phẩm tiêu biểu đặc sắc nhất của gốm Chu Đậu cổ là chiếc bình hoa lam và bình Tỳ bà còn được gọi là bình cha, mẹ tượng trưng cho âm dương – trời đất – vợ chồng.
Bình Tỳ bà mang dáng hình cây đàn tỳ bà tượng trưng cho phái âm, đất, mẹ hiện thân cho phụ nữ Việt Nam. Họa tiết lông chim Lạc Việt chạy quanh miệng bình thể hiện truyền thống của con Rồng cháu lạc. Vai bình vẽ họa tiết ngũ hành gồm kim, thủy, mộc, hỏa, thổ. Thân bình thể hiện bằng họa tiết tùng, cúc, trúc, mai với sóng nước. Phần chân bình được tạo viền bởi những họa tiết cánh hoa sen thể hiện đạo giáo người Việt.
Bình hoa lam trong dân gian được gọi là bình củ tỏi. Theo khái niệm triết học phương Đông, bình củ tỏi mang tính dương thể hiện người chồng, người cha là trụ cột, nền tảng là chỗ dựa vững chắc và xa hơn nữa là trời đất vũ trụ, hoa văn được trang trí bằng hoa cúc đại đóa, bình hoa lam thể hiện cho người chính nhân quân tử.
Cùng với bình Tỳ bà và bình hoa lam, độc bình cũng là một sản phẩm có từ lâu đời. Độc bình Chu Đậu với những hoa văn sơn thủy hữu tình sắc nét và tinh xảo đậm phong cách Á Đông. Thời xưa người ta thường sử dụng độc bình để điều hòa thời tiết còn ngày nay độc bình trở thành vật trang trí, trưng bày trong gia đình.
Ca dao Việt Nam có câu: “Miếng trầu là đầu câu chuyện”. Trong ngày lễ thành hôn, các cụ ăn trầu, quét vôi với cau tươi, cô dâu, chú rể thì dâng cao mâm trầu cao ý nói sự gắn bó bên nhau suốt đời. Cũng từ đó mà bình vôi lần lượt ra đời, từ cái nhỏ có thể bỏ trong bóp, khay cho đến những cái lớn. Bên cạnh bình vôi, những chiếc chân đèn trang trí, bình ngỗ hổ phù trừ tà, bình lã vọng cắm hoa của Chu Đậu cũng rất đáng quan tâm.
